Definities legitieme portie
We beginnen met een paar vaktermen:
- De legitieme portie is het kindsdeel. Het is het gedeelte van de erfenis waarop kinderen op grond van de wet altijd recht hebben. Anders dan een onterfde partner of echtgenoot krijgt een kind dus altijd iets.
- Een afstammeling is een kind van de overledene.
- Een legitimaris is een afstammeling die aanspraak kan maken op een legitieme portie.
- De legitimaire massa is het saldo waaruit de legitieme portie wordt berekend.
- Het versterferfrecht geldt als iemand geen testament heeft gemaakt.
Legitieme portie berekenen
Als een ouder een kind heeft onterfd, is het zaak om de legitieme portie te berekenen. De waarde die als uitkomst uit die berekening komt, is dan het enige dat het kind krijgt.
De wet geeft een eenvoudige formule om de legitieme portie te berekenen:
Legitieme portie = [legitimaire massa] x [erfdeel volgens versterferfrecht x 1/2].
Berekening legitimaire massa
Om de legitieme portie te kunnen berekenen, moeten we eerst de legitimaire massa vaststellen. Hierbij wordt de waarde van de bezittingen van de nalatenschap (op het moment van overlijden) verminderd met de schulden van de nalatenschap.
Dit betekent niet dat alle schulden van de nalatenschap worden meegeteld. Uitvaartkosten tellen mee, maar de kosten van de executeur en schulden uit legaten niet.
Na deze berekening moet er worden gekeken naar eventuele giften die bij leven zijn gedaan. Net als schulden, tellen niet alle giften mee. Giften die zijn gedaan aan de echtgenoot bijvoorbeeld niet, maar giften aan een kind juist wel.
De giften die meetellen, worden opgeteld bij het resultaat van de waarde van de bezittingen minus de waarde van de schulden.
Als de legitimaire massa is bepaald, kan de legitieme portie worden berekend.
Legitieme portie is geldvordering
De legitieme portie is een vordering in geld. De legitimaris heeft geen recht op uitbetaling in de vorm van een kostbaar schilderij, de buffetkast of de auto van de overledene. De gezamenlijke erfgenamen moeten deze geldvordering uitbetalen, of de executeur als die is benoemd.
Wanneer is de legitieme portie opeisbaar?
De legitieme portie is pas 6 maanden na het overlijden opeisbaar. Bij testament kan worden bepaald dat de vordering pas opeisbaar is nadat de langstlevende ouder is overleden.
Om recht te hebben op uitbetaling van een legitieme portie, moet de legitimaris binnen 5 jaar na het overlijden verklaren dat hij of zij deze wenst te ontvangen. Deze vervaltermijn kan niet worden verlengd. Komt de verklaring te laat, dan vervalt dit recht.
De termijn van 5 jaar kan worden verkort door de legitimaris te verzoeken om binnen een redelijke termijn kenbaar te maken of hij of zij de legitieme portie wenst te ontvangen. Komt er geen bevestiging binnen deze termijn, dan vervalt het recht op uitbetaling.
Recht op inzage
Het is niet altijd eenvoudig om de hoogte van de legitieme portie te berekenen. Ook is het soms lastig om de berekening te controleren. In de wet staat daarom dat er recht bestaat op inzage en een afschrift van alle bescheiden die noodzakelijk zijn om deze berekening te kunnen maken. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om bankafschriften, belastingaangiftes en taxatierapporten.
Hulp nodig bij de berekening van een legitieme portie? Vragen over het recht op uitbetaling ervan? Erik Luursema van Van Lelyveld Advocaten is u graag van dienst. Bel 0594 514001 om een afspraak te maken.
